Omroep Zeeland doet rond de feestdagen wat het eigenlijk het hele jaar zou moeten doen: goede programma's brengen. Op 4 januari wordt de film van Koert Davidse over Kamp Westkapelle, Zijn verloren land, uitgezonden. En donderdag, Nieuwjaarsdag, is de documentaire te zien die Margot Schotel maakte over de Vlissingse kunstenaar Gertjan Evenhuis.
Schotel volgde Evenhuis gedurende de twee jaar dat hij aan zijn meterhoge beeld Mene Tekel werkte. Evenhuis toont zich behalve een Nescio-liefhebber een ware kunstenaar, die weigert in opdracht te werken, maar uitsluitend zijn eigen scheppingsdrang volgt. Gepassioneerd werkt hij dag in dag uit om uit zestien blokken loodzwaar graniet een imposante man te scheppen.
De 'huid' van het beeld bestaat uit letters uit diverse alfabetten. Het is een 'stapeling van talen', zoals de beeldhouwer het zelf noemt. Een toren van Babel. Een poging om alle talen en culturen tot een geheel te smeden, maar tegelijk ook onmiskenbaar vergeefs.
Natuurlijk, in Zeeland gebeurt er vanuit randstedelijk oogpunt gezien 'niets' en zeker niet op cultureel gebied. Totdat je eens op een rij zet wat zich hier wél afspeelt en bijna vanzelf tot de slotsom komt dat het alleszins meevalt. Tien redenen waarom 2008 een mooi jaar was voor de Zeeuwse kunst en cultuur:
1. Zeeland Filmland Film by the Sea vierde zijn tienjarig bestaan. Mede onder invloed van het Vlissingse festival weten filmmakers steeds vaker de provincie ook te vinden voor opnamen. Een van de eerste resultaten - Kapitein Rob en het Geheim van Professor Lupardi - ging al (in Vlissingen) in première en verder streken er filmploegen neer voor onder meer Atlantis (Digna Sinke), Spion van Oranje, de Annie M.G. Schmidt-televisieserie,De Storm (hoewel in Stavenisse niet welkom) en de documentaire Zijn verloren land van Koert Davidse.
3. Bijna Kunststad van het Jaar Vlissingen? Kunststad? Dat de gemeente zichzelf aanmeldde voor de nieuwe eretitel van Kunststad van het Jaar, deed al wat wenkbrauwen fronsen. Dat de Scheldestad ook de selectie doorstond en door de jury zelfs - na Haarlem - een tweede plaats kreeg toebedeeld, verbaasde vriend en vijand. Hoe verrassend ook, het is vooral een erkenning van het werk van Leon Riekwell en diens deWillem3. En zeer recent wist Carina Dumais internationaal de aandacht te trekken.
4. Jonge Zeeuwen timmeren landelijk aan de weg Er zijn nogal wat jongeren met diepe Zeeuwse wortels die inmiddels landelijk en soms zelfs internationaal in de belangstelling staan. Dit jaar vielen onder anderen op: Angelo de Rijke als gitarist bij Anouk, jazztrompettist Rik Mol die de ene prijs na de andere krijgt, jazzsaxofonist Jasper van Damme die de Erasmus Jazz Prijs won, cabaretière Katinka Polderman die bewees een blijver te zijn en balletdanseres Wendeline Wijkstra die werd aangenomen bij Het Nationale Ballet. En via de Idols-klonen kwamen onder anderen Amir Vahidi en Stijn Warendorff nationaal bovendrijven.
5. Concert at Sea & Co. Twee dagen feest op de Brouwersdam, met onder meer een imponerend optreden van de Counting Crows. Het festival had, na de problemen van vorig jaar, de zaken nu helemaal op orde. En bovendien kreeg het er een vrijwel volbloed Zeeuws 'zusje' erbij in Almere: Zand, dat ook succesvol was.
6. Scheldepop Nieuw, grootschalig en ambitieus popfestival in Zeeuws-Vlaanderen, met een opmerkelijke mengeling van muziekstijlen. Eerste editie van Scheldepop was niet in alle opzichten even geslaagd, maar gaf wel voldoende vertrouwen voor een vervolg.
7. Jazztoppers in Middelburg Met name Willem Kniknie wist nogal wat muziekgrootheden naar Zeeland te krijgen, zoals John Scofield. En de programmering van het Internationaal Jazzfestival Middelburg was van uitzonderlijk niveau, met Bobby Previte, Archie Shepp, Maceo Parker, Eric Vloeimans en E.S.T. (met de slechts enkele weken later helaas overleden Esbjörn Svensson).
8. Bløf & Racoon Ja, toch weer, ondanks de verschijnselen van Bløf-moeheid die in Zeeland merkbaar zijn geworden. De groep bracht niettemin weer een succesvol album uit en scoorde een nummer 1-hit. En ook Racoon kwam met een nieuwe plaat: het verdeeld ontvangen Before You Leave. Op het podium en zeker in het theater bewezen de Goesenaren andermaal hun klasse. En als het gaat om nieuwe aanwas: talent genoeg, zoals Marsha, Bluem, Eva Auad, Jay Minor, Smout en De Hobbyisten.
9. Wolkenatlas Prachtig initiatief in de herboren Zeeuwse Concertzaal in Middelburg, waar zes Zeeuwse componisten de structuur van het boek Wolkenatlas van David Mitchell als uitgangspunt namen voor zes muziekstukken, die voorbeeldig werden uitgevoerd door Nieuw Amsterdams Peil. De aanwezige Mitchell zelf was verrukt, zei hij. En de rest van het publiek ook. Komende jaar, op zondag 17 mei, wordt in Veere de Wolkenatlas-cd gepresenteerd, mét concert.
10. Uittocht der cultuurpausen Rutger Wolfson ging naar het Rotterdams filmfestival, Ruud van Meijel naar Toneelgroep Oostpool, Valentijn Byvanck naar het Nationaal Historisch Museum. Een aderlating, dat zeker, maar ook een gezonde aderlating, want op dergelijke posten is na zeven, acht jaar de houdbaarheidsdatum wel in zicht. Het biedt ruimte voor vers bloed en nieuwe impulsen voor De Vleeshal, het Zeeland Nazomerfestival en het Zeeuws Museum. En de aard van de nieuwe betrekkingen zegt iets - en meer dan dat - over wat er in Zeeland is gebeurd. Tegelijkertijd kreeg Leo Hannewijk van Film by the Sea de opdracht ook een filmfestival in Breda op te zetten. Hij blijft vooralsnog eveneens in Vlissingen aan.
Begin oktober gaf Racoon een huiskamerconcert op een 'geheime locatie' in Middelburg. Omroep Zeeland zendt het vrijdag, tweede kerstdag, uit (vanaf 18.15 uur, elk heel uur herhaald tot de volgende morgen 11.00 uur).
Het is een fraaie registratie. Heel close gefilmd en dat versterkt het intieme karakter van het optreden. De band kwam toen net terug van enkele optredens in Duitsland ('danke schön', zegt zanger Bart van der Weide dan ook herhaaldelijk na een nummer) en is merkbaar ingespeeld.
Bovendien zijn al enkele dingen te horen (en te zien) die niet veel later in de theatertournee zouden opduiken, zoals de hilarische toegift bij Lucky All My Life, en Laugh About It dat wordt ingeleid met 'inspiratiebron' Blackbird van de Beatles. Mooi is ook hoe Brick van Ben Folds FiveMy Town en Close Your Eyes met elkaar verbindt.
In de aanloop naar de toegift eist Van der Weides zoontje Tim de hoofdrol voor zich op door hard 'Nog een liedje' te roepen. Als de zanger daarop zegt dat hij de volgende dag toch echt gewoon naar school moet, antwoordt de kleine: 'Mama heeft vrijgegeven'.
De keren dat ik de Zeeuwse Statenleden over cultuur hoorde delibereren, kreeg ik - hoe zeg je dat nu netjes... - niet bepaald de indruk dat men buitengewoon grote affiniteit met het onderwerp had. Uitzonderingen daar gelaten, natuurlijk. Soms was het zelfs verbijsterend om te zien hoe weinig zij op de hoogte zijn, maar wel een bepalende stem hebben in de toekomst van culturele organisaties.
De verheugende uitkomst van de discussie over de Cultuurnota, gisteren, lijkt het tegendeel te bewijzen. Op de nota - met de verdeling van de structurele cultuursubsidies voor de komende vier jaar - viel al weinig af te dingen, maar de politici besloten gisteren nog eens bijna drie ton per jaar extra aan subsidies te geven en dat bovendien uit het 'eigen' statenbudget te betalen. De gelukkigen: Zeelandia/Zeeland Nazomerfestival (+200.000 euro), CBK Zeeland (+45.000 euro), Zeeuws kamerorkest TY (+15.000 euro) en Het Zeeuws Orkest (+20.000 euro).
Verbazingwekkend hoe genereus men ineens is, en dat is in deze financiel toch mistroostige tijden. Daaruit blijkt vooral dat lobbyen, inspreken, zeuren, echt kan helpen. Kunde of politiek opportunisme van de politici - het doet er niet meer zoveel toe. Vraag niet hoe het kan, maar profiteer ervan. Zeker wat het Nazomerfestival betreft is het mooi dat we nu elk jaar op een grote productie kunnen rekenen. Dat was hard nodig.
Overigens viel gedeputeerde Harry van Waveren, doorgaans toch behoorlijk terzake kundig, ook even door de mand. Op de tamelijk onzinnige oproep van de SP om meer cultuur van elders in het land naar Zeeland te halen, zei hij dat dat al volop gebeurt en noemde als voorbeeld de 'interessante expositie' momenteel bij CBK Zeeland met 'werk van kunstenaars uit Rotterdam'. Die tentoonstelling heet De Rotterdamse selectie, maar als Van Waveren er was geweest, dan had hij geweten dat er uitsluitend werk van Zeeuwse kunstenaars is te zien.
Weer een vleugje Zeeuwse glorie over de provinciegrenzen heen. De deels Zeeuwse band Destine, met nu Tilburg als uitvalsbasis, heeft het voor mekaar: een heuse platendeal met Sony. En dat in dit tijdsgewricht!
Hubrecht Eversdijk en Laurens Troost zijn bekende namen in Zeeland. Ze zaten in diverse bandjes, zoals It Takes Two en For The Alliance. Eversdijk produceerde recent ook het album van Popaanzee-deelnemer According To You uit Goes. Vorig jaar zat Destine in de finale van de Zeeuwse Belofte.
Blijft toch lastig, een website helemaal up-to-date houden. Al doet Racoon verder haar best. Wel aardig om te zien hoe zo'n band zich op internet manifesteert. Het nieuws is vooral te vinden op 'de' website, maar wie bijvoorbeeld de videoclips van het jongste album wil zien, vangt daar ondanks een aparte video-sectie bot. Die filmpjes staan weer op de Racoon-MySpace.
Ik heb toch nooit echt begrepen wat nu de toegevoegde waarde is van MySpace, afgezien van het tamelijk onzinnige verzamelen van 'vrienden'. Doordat bands, al dan niet noodgedwongen (want 'iedereen doet het'), op meerdere digitale podia aanwezig zijn, stuit je als muziekliefhebber vooral op een versnippering van informatie.
Overigens lijkt het weer elders ondergebrachte Racoon-forum - en je ziet die trend bij meer bands - zijn langste tijd wel te hebben gehad. Het aantal actieve deelnemers is de laatste tijd sterk teruggelopen. Zoekt men andere wegen om meningen te delen of is er geen behoefte meer aan?
Altijd leuk, een museumnacht. Middelburg hield 'm afgelopen avond voor de tweede keer, met zeven deelnemers: drie galeries, CBK Zeeland, Zeeuws Museum en (De Kabinetten van) De Vleeshal. Het was, voor zover mijn waarneming reikt, niet echt druk, maar desondanks de moeite waard.
Dick van Biemen geeft, bij CBK Zeeland, uitleg over zijn - weg te geven - werk. (foto's RB)
Ondanks de waardering toch drie kritische kanttekeningen bij het evenement: 1. Waarom een aparte Middelburgse Museumnacht terwijl er ook al een Zeeuwse Museumnacht is? 2. Ronduit storend is dat het Zeeuws Museum zes euro entree vraagt. Dat is zelfs meer dan het reguliere vrijdagavondtarief. De Museumjaarkaart was bovendien niet geldig. Dat is niet bepaald klantvriendelijk en drempelverlagend. De kaartjes werden verkocht als 'passe-partout'. Ofwel: je kon er ook op de andere zes locaties mee terecht. Maar daar werd, zoals gebruikelijk, om entreegeld noch om passe-partout gevraagd. En zo hoort het ook, zeker tijdens een Museumnacht. 3. Mag je een Musemnacht die om 24.00 uur is afgelopen nog wel een Museumnacht noemen?
Een kleine, eigen samenvatting van de 'nacht' in beeld:
Er is eindelijk weer een nieuw kinderboek van Wim Hofman: Het Rijk van Heen en Weer. Het hoort bij de gelijknamige tentoonstelling in het Museum voor Communicatie, die vanaf zondag is te zien (en duurt tot en met 2012). Boek - een meesterwerkje, en zeker zo leuk voor volwassenen - en expositie grijpen heel mooi in elkaar en enkele tekeningen uit het boek komen ook terug in de tentoonstelling.
Zien dus. Maar vooral: lezen. En wie de mooie illustraties van Hofman van nabij wil bekijken, kan de komende weken ook terecht in de galerie van Joost Bakker, De Vier Gemeten in Middelburg.
Hans Dulfer op Scheldepop 2008, met links DJ Kikke en rechts Eric Barkman (foto RB)
Ha, Hans Dulfer in 2009 opnieuw op Scheldepop, zo heeft de organisatie net onthuld. Da's goed nieuws, want hoewel ik niet echt van 's mans muziek houd en Scheldepop nog met wat kinderziekten kampte, zag ik daar toch een van de beste optredens van dit jaar.
Bijna zeventig is hij al, heeft de hele wereld gezien, maar voelde zich absoluut niet te groot om op een beginnend festival in Zeeuws-Vlaanderen alles te geven. De publieke belangstelling was matig, het enthousiasme bij het publiek aanvankelijk niet overdadig, maar Dulfer ging net zo lang door totdat hij iedereen bij de kladden had en een soort collectieve extase tot stand had gebracht.
Dat zijn de écht grote jongens. Ik heb er met grote bewondering naar staan kijken, hoewel ik nog altijd geen plaat van hem zal opzetten. Naar verluidt bestaat de kans dat dochter Candy op 12 juli 2009 ook meekomt naar Terneuzen, al kan zij volgens mij wat podiumkunst betreft niet tippen aan haar vader.
In 2005 won de Zeeuwse cabaretière Katinka Polderman het Leids Cabaretfestival. Ik zag haar in die periode in 't Beest in Goes en vond het best aardig: ontwapenende lulligheid, geestige liedjes. Tegelijkertijd vroeg ik me toen af of hoe lang het leuk zou blijven en of ze in haar eentje ook een avondvullend programma zou kunnen brengen.
Vanavond - inmiddels drie jaar en honderdduizenden Pi-pa-pijpen-hits op YouTube verder - zag ik haar weer, in het Arsenaaltheater in Vlissingen, met haar nieuwe programma Polderman kachelt door. De twijfels van toen zijn wel weggenomen, want ze is behoorlijk overtuigend. Haar stijl is weinig veranderd: droogkomisch, licht chaotisch, vol ironie en zelfspot. Het lijkt nergens over te gaan, maar toch zegt ze tussen de regels door veel. De eenvoud is (net als de chaos) bedrieglijk, want het programma zit behoorlijk knap in elkaar.
Liefdesliedjes ontaarden door het vergeten van de naam van de minnaar ('het was iets met een V of een W'), een nummer als Hoe zou het zijn in Tanzania is even hilarisch als wrang en het terugkerende hedendaagse 'sprookje' over schlemiel Henk is uiteindelijk een rake typering van betuttelend Nederland. ,,Je kunt zeggen wat je wil over dit landje, maar de zaken zijn hier wel goed geregeld."
,,Het is een fase", zegt Polderman relativerend over elk hoogte- en dieptepunt in haar bestaan. Artistiek gezien is het in elk geval een rijke fase.
De officieuze clip van Vallende engel, de nieuwe single van Bløf, is online. De officiële - als die er is - kan nooit leuker zijn. Humor doet de band goed:
De culturele stoelendans in Zeeland lijkt goeddeels achter de rug: Rutger Wolfson van De Vleeshal naar Filmfestival Rotterdam, Lorenzo Benedetti van Duitsland naar De Vleeshal, Ruud van Meijel van Zeelandia/Zeeland Nazomerfestival naar Toneelgroep Oostpool, Henk Schoute (foto) van De Karavaan naar Zeelandia/Zeeland Nazomerfestival, Valentijn Byvanck van Zeeuws Museum naar Nationaal Historisch Museum, Ton Verbree tijdelijk naar Zeeuws Museum, Leo Hannewijk naar Filmfestival Breda maar ook aanblijvend bij Film by the Sea en Ruud Kuper van Film by the Sea naar Rijswijkse Schouwburg.
En wat is de voorlopige balans voor Zeeland? In elk geval nog geen garantie voor een duidelijk nieuwe impuls voor de cultuur in de provincie. Het driemanschap Wolfson-Byvanck-Van Meijel heeft met zijn prikkelende benadering veel tot stand gebracht, maar tegelijkertijd is het goed dat het trio op tijd plaats maakt voor nieuw, jong bloed.
Benedetti is ook nog jong, heeft volop inhoud, maar het is nog de vraag of hij niet te academisch is om echt wat in Zeeland los te maken. Schoute is reeds 54, met een schat aan ervaring in Noord-Holland, maar ook een onbekende in en voor Zeeland. De eerste indruk is zeker positief, al zal nog moeten blijken in hoeverre hij zijn - noodzakelijke - eigen stempel op het festival en het theaterproductiehuis kan drukken.
Het Zeeuws Museum doet het voorlopig met oud-burgemeester en mosselman Verbree, die de komende maanden op de winkel zal passen, in afwachting van een opvolger voor Byvanck. En bij Film by the Sea wordt alles eigenlijk weer zoals het tot dit jaar was.
Kortom, nog geen gedurfde en spraakmakende benoemingen, nog geen duidelijk nieuw elan, nog geen zekere vernieuwing, nog geen reden voor euforie, maar tegelijk ook nog geen reden voor pessimisme. Wat niet is, kan nog komen.
