AfrikaFilmFestival

Het culturele aanbod in Goes is weliswaar niet overdadig, maar gelukkig zijn de afgelopen jaren diverse heel aardige nieuwe initiatieven ontstaan, zoals Goes in Concert, het festival Beelden aan water en het in ere herstelde Muziekfestival Goes.

In het kader van het Afrikajaar gebeurt er ook veel dat de moeite waard is, met wat mij betreft als een van de hoogtepunten het AfrikaFilmFestival, dat maandag begint: 25 voorstellingen in negen dagen, verdeeld over bioscoop Merral en filmhuis 't Beest. Veel indrukwekkende films, en ook nog eens tegen lage prijzen (vijf euro).

Wat krenten uit de Afrikaanse pap: de openingsfilm I Am Because We Are (documentaire over aids in Malawi), I Bring What I Love (documentaire over de Senegalese zanger Youssou Ndour), The Constant Gardener (al bijna een klassieker), Tsotsi (over een straatjongen in Johannesburg) en U-Carmen E-Khayelitsha (een vrolijkmakende Afrikaanse variant op Bizets opera Carmen).

Een film die tijdens Film by the Sea 2005 diepe indruk achterliet, is Shooting Dogs van Michael Caton-Jones (komende woensdag te zien in 't Beest). In dezelfde periode kwamen nog twee voorname films uit over de Rwanda-genocide: Hotel Rwanda en Sometimes In April, maar Shooting Dogs is - hoewel puur als film gezien misschien niet volmaakt - wat mij betreft de indringendste. Toen destijds in Vlissingen na afloop van de film het licht in de zaal weer aanging, bleef vrijwel iedereen nog een tijd zitten. Verbijsterd, ondersteboven.

Vibskov/Emenius in Middelburg

De komende expositie zal zonder twijfel óók tot gemopper leiden, van mensen die vinden dat het Zeeuws Museum geen vrijplaats is voor hedendaagse kunstenaars, maar een instelling die zich dient te richten op het ontsluiten van de regionale historie en het vertellen van het verhaal van Zeeland. Het museum zal daartegenin brengen dat het dat wel degelijk doet, maar dan wel op zijn eigenzinnige, soms zelfs tegendraadse manier.

Het Scandinavische duo Henrik Vibskov en Andreas Emenius heeft van het museum vrijwel carte blanche gekregen om al hun tien Fringe Projects neer te zetten, een grootscheeps initiatief dat nauwelijks in woorden valt te vatten en dat vooral zal moeten worden ervaren. Het totale gebouw gaat er momenteel voor op de schop, een deel van de vaste collectie wordt ervoor opgeborgen, inclusief enkele wandtapijten. Gisteren mocht ik er alvast rondkijken:



Het wordt zeker een bijzondere tentoonstelling. Prestigieus ook, jaloerse blikken vanuit de Randstad, want Vibskov en Emenius zijn grote jongens en het is op z'n minst opmerkelijk dat de finale van hun gezamenlijke, internationale project juist in Middelburg plaatsvindt. Alleen al de opening, op vrijdag 27 februari, is een waar event waarvoor her en der exclusieve kaarten zijn te bemachtigen.

Aan de Zeeuwen lijkt de opwinding tot nu toe grotendeels voorbij te gaan. Vibskov? Emenius? Nooit van gehoord. En waar heb dat allemaal eigenlijk voor nodig? Laten we eerst het resultaat van de tijdelijke extreme makeover in het museum maar eens afwachten. En voor wie na 27 februari de Abdij toch hoofdschuddend verlaat: later dit jaar staan veel traditionelere, Zeeuwsere exposities op het programma, over onder meer wielrennen en de collectie etnografica van Hans Warren.

Yohimbe Brothers (+ Sister)

Je hebt heel veel goede muzikanten en veel heel goede muzikanten, maar als een band als de Yohimbe Brothers op het podium staat - zoals afgelopen avond in De Spot in Middelburg - dan weet je, vóel je, dat er ook zoiets bestaat als hors categorie.

Het openingsnummer, Invitation To A Situation, was meteen overweldigend. De bezieling, creativiteit en virtuositeit spatten ervan af. Niet vaak zag ik, zeker tijdens de eerste nummers, zoveel glimlachende gezichten in het publiek, als een onbewuste uiting van een mengeling van bewondering, vervoering en het besef van iets bijzonders getuige te zijn.

Je zou de Yohimbe Brothers oneerbiedig het hobbyproject van Living Colour-gitarist Vernon Reid (en DJ Logic) kunnen noemen, maar daarmee doe je het toch tekort. Eerder lijkt het erop dat hij juist hier zich muzikaal helemaal kan uitleven, samen met een reeks muzikanten die zich met hem kunnen meten. Het levert een zeldzame mix aan stijlen en citaten op, die moeiteloos in elkaar overlopen of tot een nieuwe eenheid worden gesmeed. Zodra je denkt de 'broers' (en één zuster) te doorgronden, slaan ze onverhoeds weer een totaal andere weg in.

Reid liet uiteraard, geholpen door een arsenaal aan effectapparatuur, horen wat hij kan op de snaren, zonder zich al te zeer in gefreak te verliezen. DJ Logic scratchte er lustig op lus, de flamboyante zangeres Maya Azucena zweepte het publiek op (We're all brothers and sisters), Taylor McFerrin toonde zich een vaardige rapper en beatboxer, toetsenist Leon Gruenbaum had vooral een dienende rol, Jared Michael Nickerson is een echte bassist - op de achtergrond, maar onmisbaar - en de klappen van drummer Don McKenzie kwamen aan als een heimachine.

Wat vooral opviel was het plezier óp het podium. Alsof daar geen muzikanten stonden die al overal ter wereld hebben gespeeld, maar een jonge regionale band die zich eindelijk aan het publiek mag presenteren.



De enige teleurstelling was de opkomst. Vernon Reid in Middelburg... je zou denken: dat is volle bak, dat is voor de deur vechten voor kaarten, maar de zaal was hooguit redelijk gevuld. Welke grootheden Willem Kniknie van Muziekpodium Zeeland ook hierheen haalt - en dat zijn er inmiddels al heel wat geweest - het blijft toch in Zeeland lastig om daar het bijbehorende publiek bij te vinden.

Update 20/2: Ook elders in het land maakten de YB deze week indruk.

Kickbokstragedie

Gelokt door de titel Zeeuwse Nachten zag ik drie jaar geleden in de Cameleon, een charmant klein theater in Amsterdam, voor het eerst een voorstelling van het Volksoperahuis. Het werd een memorabele avond, want zelden werden zo creatief, met zo weinig middelen en met zo veel humor zulke grote thema's - de problemen van de multiculturele samenleving, de zoektocht naar de Nederlandse identiteit - aan de kaak gesteld.

De wijze waarop Rogier Schippers met niet meer dan een mutsje Zeeuws meisje neerzette, is een klassieker geworden in het Nederlandse theater. Zeeuwse Nachten groeide, volgens plan, uit tot een drieluik. Deel twee was goed, maar kon voor het gevoel net niet tippen aan de eerste episode. Het slotdeel, bewust helemaal over the top, was evenmin slecht maar toch duidelijk het minste in de rij. De verrassing was er al lang af, het stramien te zichtbaar.

Het Volksoperahuis is nu met een nieuwe trilogie begonnen, maar dan over religie: Kruistochten. Het eerste deel, De martelaar: een kickbokstragedie, was gisteravond te zien in 't Beest in Goes. Het is weer een onnavolgbaar verhaal: over Samir in Amsterdam-Noord, wiens moeder ernstig ziek is, wiens vader het leven liet bij 'een proefrit van de Noord-Zuidlijn' en wiens broer en kickboksheld Mohammed omkwam toen het slachtoffer van een tasjesroof wraak nam (een bijna rechtstreekse verwijzing naar de zaak-Germaine C). Samir lijkt uitverkoren om een martelaar voor zijn volk te worden. Zoiets.

Het stuk zit ingenieus in elkaar, met mooie (muziek)theatrale vondsten, en Schippers excelleert opnieuw, ditmaal vooral als moeder en engel. Knap gemaakt, knap gespeeld, maar toch ontbreekt nog de opwinding van Zeeuwse Nachten 1. Je voelt dat er meer in zit en misschien komt dat er later - de productie staat nog aan het begin van haar tournee - meer uit. Ook de muziek spreekt op een of andere manier minder aan dan in de vorige serie.

Neemt niet weg dat het Volksoperahuis met zijn thema's, aanpak en gedachtenkronkels altijd weet aan te zetten tot discussie, tot napraten en -denken. En dat is wat waard.

De martelaar is zaterdag 7 maart te zien in het Arsenaaltheater in Vlissingen.

Staat, Brood & Spelen

Twee pophype(je)s doen komend weekend Zeeland aan. Eerst zaterdag De Staat (uit Nijmegen) in De Piek. De groep trok de afgelopen weken veel aandacht - 2009 is al uitgeroepen tot het Jaar van de Staat - met de debuutplaat Wait For Evolution en een optreden tijdens Noorderslag.

Queens Of The Stone Age en dEUS worden vaak aangehaald als vergelijkingsmateriaal, maar tegelijk klinken Torre Florim en de zijnen fris, origineel en catchy genoeg om ook op eigen kracht volop verwachtingen te wekken. De single, The Fantastic Journey Of The Underground Man, overtuigt me nog niet helemaal, maar een rockband die zich vernoemt naar een compositie van Louis Andriessen moet wel deugen.

Zondag speelt Elliott Brood in De Spot. Elliott wie? Inderdaad, bijna niemand kent ze - ik evenmin - maar van diverse kanten wordt verzekerd dat dit écht iets bijzonders is. Het Canadese trio speelt 'bluegrass, folk en country in de meest rauwe en elementaire vorm' en sleept de ene prijs na de andere in de wacht. Muziek die The White Stripes degradeert tot een stel brave Hendrikken, zo wordt verzekerd. Dan moet je toch van goeden huize komen.

We zullen zien...

Complexe eenvoud in Vleeshal

Groot uitgevallen mikado-stokjes en vlaggetjes. Veel meer is het, welbeschouwd, niet wat Riccardo Previdi (Milaan, 1974) in De Vleeshal in Middelburg laat zien. Toch is het een complexe en zeer doordachte vorm van eenvoud. Fraktur, zoals zijn eerste solotentoonstelling in Nederland heet, wordt morgen (zaterdag) officieel geopend.

Zoals bijna elke exposant in De Vleeshal speelt Previdi in op het karakteristieke, dominante karakter van het gebouw zelf. Hij verbindt elementen uit heden en verleden: de gotiek, het gotische schrift, Illuminatie, Gutenberg en de uitvinding van de boekdrukkunst met hedendaagse massamedia, moderne vormen, graffiti en gothic.

De lijnen van de tegels van de hal keren in andere gedaanten terug op de 'vlaggen' en in de aluminium buizen. Sterk uitvergrote fragmenten van de letter g spelen een spel met de muren van de ruimte en een tekst aan de muur markeert Previdi's schatplichtigheid aan de Amerikaanse schrijver en rapper Rammellzee en diens Gothic Futurism.

Het is allemaal bepaald niet eenvoudig te doorgronden. Previdi's gedachtengang leidt tot vergaande abstracties en conceptuele vondsten. En die moeten - zegt hij - op zichzelf en dus zonder achtergrondinformatie óók genietbaar zijn. Maar dat is maar één laag. ,,Het is net als bij Mondriaan. Die horizontale en verticale lijnen zijn mooi, maar als je weet dat bomen het uitgangspunt waren, wordt het toch een stuk boeiender."

Borsato op de Brouwersdam

(foto: Loe Beerens)

Marco Borsato treedt dit jaar op tijdens de vierde editie van Concert at Sea (26 en 27 juni). Niet op zaterdag, maar verrassend genoeg op de vorig jaar voorzichtig gelanceerde vrijdagavond. Dat betekent nu, ongetwijfeld, 2 x 55.000 = 110.000 mensen naar de Brouwersdam. Ofwel: het Zeeuwse mega-evenement wordt nog megaër.

Andere namen die vandaag naar buiten worden gebracht zijn: Racoon, VanVelzen, Ilse DeLange, Golden Earring, Bløf uiteraard en - de minst bekende maar zeker de niet minst interessante naam - Bertolf. Meer namen volgen.

Ben ik fan van Borsato? Nee, helemaal niet. Ben ik blij dat hij komt? Ja, zéér. Omdat hij zo past bij het karakter van het festival en omdat hij een van de weinigen in Nederland is die zo'n machtige (en onvoorspelbare) locatie en zo'n enorme massa écht aan kan, tot de achterste rijen weet te reiken. Bløf kan het, een paar anderen komen een aardig eind, maar verder houdt het hier wel op.

Met Borsato weet je - ook omdat hij slechts spaarzaam optreedt - dat hij er altijd iets bijzonders van maakt en in zo'n omgeving moet dat helemaal lukken. In die zin is hij de gedroomde CAS-act, waarvan eigenlijk werd gedacht dat het niet mogelijk was.

De rest van de line-up doet wel erg vertrouwd aan. VanVelzen is vaste gast inmiddels, Racoon en Ilse DeLange waren er ook in 2006, Bløf sluit net als in 2006 en 2007 de zaterdag zelf af, Bertolf is als jong talent in het rijtje een goede keus en Golden Earring, tsja... Het zou mooi zijn als er nog iets verrassenders, iets alternatievers bijkomt. De organisatie kijkt naar eigen zeggen nog over de grenzen, dus wie weet wat dat oplevert. En een persoonlijke tip (uit eigen land): Johan!


Ilse DeLange (foto: Rolf Bosboom)

Efficiënt kunstkijken

(Fobieën verzameld door Nienke Reichpietsch, bij CBK Zeeland.)

Mooi, die maandelijkse (en inmiddels tienjarige) Kunst- en Cultuurroute in Middelburg. In één middagje kun je een groot aantal (nieuwe) exposities bekijken en heb je na afloop het gevoel weer 'bij' te zijn, al wordt het met het almaar groeiende aantal deelnemers - 45 inmiddels - steeds moeilijker.

De aardigste dingen die ik vandaag tegenkwam:

* Theatermakers Edo Douma en Ploneke Scholtsz die in De Drukkerij een voorproefje gaven van het benefiettoneelstuk Duet, gebaseerd op het leven van celliste Jacqueline du Pré (1945-1987), bij wie op het toppunt van haar carrière de ziekte MS werd geconstateerd. De voorstelling gaat op 21 februari in het Arsenaaltheater in Vlissingen in première.

* De nieuwe Middelburgse stadsdichter Joop Buma die in de overvolle galerie van William Verstraeten met zijn poëzie de lachers op zijn hand had.

* De opening van de expositie Zeeuwse Lichting #08 bij CBK Zeeland, met werk van vorig jaar afgestudeerde kunstenaars met Zeeuwse wortels. Zeer uiteenlopend werk, met onder meer een eikenhouten fiets van Reinier Korstanje en het ontwerp voor een Anti Fobisch Instituut door Nienke Reichpietsch. De laatste zorgde samen met Linda Franse ook voor de opvallende vormgeving van de tentoonstelling.