Fijne frieten in Vlissingen

 

Vlissingse foto's en poëtische teksten smelten samen in deWillem3. Jan van den Berg drukte af, Sandra Burgers schreef. What you see is what you get, heet de expositie.

Wat je ziet: beelden van de binnenhaven in Vlissingen - de sluizen, de Timmerfabriek, de schepen, maar ook graffiti en verweerde viskotters - én zinnen zoals De boot gaat naar de klote en Als lange, fijne frieten/uit een stevige aardappel/perst de zon/ de ijzeren haven van Vlissingen/ door een raster van mastkabels.

Morgen kan een wonder geschieden als hetzelfde Vlissingen wordt verkozen tot Kunststad van het Jaar. Niets is immers onmogelijk. Met dank dan aan Leon Riekwell, want het zou toch vooral zijn verdienste zijn. Zou deWillem3 trouwens nog voorkomen in het nieuwe Kunstenplan van de provincie, dat morgen eindelijk de Abdij verlaat?

Update 1 november: Een mirakel op een haar na. Vlissingen is als tweede geëindigd.

Zeeuwse Boekenprijs

Vrijdag wordt-ie weer uitgereikt: de Zeeuwse Boekenprijs. Ook wel de Appels met Peren Bokaal genoemd, want het blijft een onmogelijke prijs. Als het onderwerp of de auteur ook maar iets met Zeeland van doen heeft, mag een boek meedingen.

En dus zitten bijvoorbeeld Jacques Hamelinks poëziebundel De Dame van de Tapisserie en Van Drees tot Bos, Arie van der Zwans beschrijving van de geschiedenis van de PvdA, dit jaar bij de vijf genomineerden. Prima boeken hoor - en op zich ook wel prijswaardig - maar ik krijg er toch geen Zeeuws gevoel bij.

Dat geldt wel voor de andere drie kandidaten. Maar ja, hoe beoordeel je het Zeeuws etymologisch woordenboek van Frans Debrabandere? Taalkundig zal het allemaal dik in orde zijn, maar het ligt niet op mijn nachtkastje.

Het academisch gehalte is toch al hoog dit jaar, want ook het proefschrift van Ruud Paesie over de (veelal Zeeuwse) illegale goederen- en slavenhandel in het begin van de achttiende eeuw (Lorrendrayen op Africa) staat op de kortlijst. Een boek dat zeker prijswaardig is, want Paesie is erin geslaagd wetenschap met leesbaarheid te combineren en heeft bovendien heel veel nieuwe informatie boven tafel gehaald.



De laatste kandidaat is Donkere palissaden van Pauline van Lynden. Een fraai boek over... paalhoofden. Verbazingwekkend hoe boeiend dat onderwerp kan zijn. Van Lynden vertelt er in woord en beeld veel over en de vormgeving is erg mooi. Het is misschien niet het diepgravendste boek van de vijf, maar in elk geval wel degene waar mijn hart naar uitgaat.

Maar, zoals de afgelopen jaren is gebleken, de koers van de jury van de Zeeuwse Boekenprijs laat zich nauwelijks voorspellen. Eén winnaar is al wel duidelijk, als de informatie op de website van het Zeeuws Tijdschrift actueel is: de publieksprijs (de Jan Bruijnsprijs) gaat naar Waèr a 't arte vol van is..., de Zeeuwse vertaling van het bijbelboek Hooglied. Met illustraties van Jopie Minnaard-Verheijke, die vanavond in Heinkenszand ook al Cultuurprijs Borsele in ontvangst nam.

Update 1 november: En de winnaar is... Pauline van Lynden.

Platte olifanten

Vorig jaar besloot beeldend kunstenaar Ben Sleeuwenhoek Middelburg (en Amsterdam) achter zich te laten en zich definitief in Berlijn te vestigen.

Zelden een bescheidener mens ontmoet, vol overgave bezig met zijn werk. Werk dat in eerste instantie - letterlijk ook - weinig diepte lijkt te hebben, maar toch veelomvattend is. En belangrijker nog: je gaat je er als toeschouwers op den duur zeer aan hechten, wordt elke keer meer getroffen als je een werk van hem ziet.

Dankzij deWillem3 is hij weer even (tot en met 16 november) terug in Zeeland, met een expositie die vooral is bedoeld om een recente aankoop van de gemeente Vlissingen te laten zien: Sleeuwenhoeks 'vloerbeeld' All about the elephant. Twee silhouetten van olifanten, plat op de vloer en voorzien van gekleurde ballen, bij de een drie- en bij de ander tweedimensionaal.

Opnieuw werd ik geraakt. Het is een horizontaal schilderij, een onmiskenbare Sleeuwenhoek. De dieren, de ballen, het ontbreken van perspectief, de verwijzingen naar het circus, maar ook naar het boeddhisme. Eenvoudig maar toch veelzeggend, plat maar toch diepzinnig.

Online: Kunst in Zeeland

Het lijkt erop - of ik moet het eerder over het hoofd hebben gezien - dat CBK Zeeland recent een digitale agenda voor beeldende kunst in Zeeland tot stand heeft weten te brengen, te vinden op een aparte website. Het CBK loopt er nog niet mee te koop, maar de site is inmiddels online en ziet er behoorlijk compleet en actueel uit. Een aanwinst dus. Het centrum is toch al bovenmatig actief op internet en dat levert een schat aan informatie en gegevens op, zoals de database van Zeeuwse kunstenaars. Die wordt ook, zo leert een steekproef, goed bijgehouden. Zou daar (nu spreekt even de scepticus) ook veel gebruik van worden gemaakt?

Update 3 november: De website wordt vrijdag 14 november officieel gelanceerd door gedeputeerde Harry van Waveren.

Virtuele kunstenaar

Een aardig spel met identiteit, een thema dat wel vaker aan bod komt in kunstcentrum deWillem3. Deze keer Axel King, een virtuele kunstenaar, vorig jaar gecreëerd door - als die tenminste wel echt bestaan - Leroy + Leroy en anderen. Een van Kings doelen is, zo schrijft hij op 'zijn'website, to become the first internationally acclaimed virtual artist with a crowd-sourced brain, entering real life. De zonnebril en een iPhone heeft hij al. En tijd van leven, in elk geval in Vlissingen nog tot medio november.

 

Willem Buijs (multimediaal)

Het is een klein experiment, bedoeld om op een wat andere manier - in beeld én geluid - te berichten over een expositie die wat mij betreft zeker de moeite waard is (zie ook de website van Revolution 100.000.000etc Gallery). De enige conclusie die ik op dit moment zelf kan trekken is dat het behoorlijk arbeidsintensief is, maar dat zal ook liggen aan mijn onervarenheid met het maken van dit soort bijdragen.

Graag hou ik me aanbevolen voor op- en aanmerkingen en andere reacties!

In de wolken

Zelfs op een vrije herfstmiddag, in de vernieuwde waterspeeltuin van de Hollandsche Hoeve, stuit je op kunst. Twee zoals altijd kleurrijke werken van Ineke Otte uit Goes - onlangs door het publiek gekozen tot de op acht na beste Kunstenaar van het Jaar - zijn er recent geplaatst. Titel, in beide gevallen: Wolk. Je kunt het mooi vinden of niet, markant en frappant is het wel. En de aantrekkingskracht op kinderen groot. Kunst als klimtoestel.

Racoon in De Mythe in Goes

(foto Rob Walbers)

Vanavond voor de derde keer dit jaar (na de clubtour in maart in het Arsenaaltheater in Vlissingen en in september het optreden bij het Zeeland Nazomerfestival) naar Racoon, deze keer in De Mythe in Goes. Heb ze inmiddels al vele malen gezien, maar deze keer overtrof de band toch al mijn verwachtingen.

Je verwacht in het theater rustige, 'uitgeklede' versies van de bekende liedjes. Die waren er óók, maar veel nummers klonken vooral ánders, soms zelfs steviger dan op de plaat (zoals de nieuwe single Before You Leave), maar vooral verrassend, zoals de versies van Happy Family, Start A War (een 'Paolo Conte-uitvoering', zoals Bart van der Weide het zelf noemde), My Town (lees: Goes) en het sluitstuk Thinking Of You. Er werd zelfs een gloednieuw nummer gespeeld: Rudest Behaviour, meen ik dat-ie heet. En dat klonk niet verkeerd.

Maar wat me vooral trof was het rijkelijk citeren uit de muziekgeschiedenis, waarmee Racoon haar schatplichtigheid bewees aan diverse grootheden. Het begon al met het intro: Teardrop van Massive Attack. Later 'onthulde' gitarist Dennis Huige dat hij de riff van Laugh About It regelrecht heeft ontleend aan Blackbird van The Beatles, dat ook wordt uitgevoerd. Net voor de pauze was er een adembenemende uitvoering van Hallelujah, in de versie van Jeff Buckley. Na de pauze zong en speelde het viertal, dat opnieuw was aangevuld met toetsenist Manu van Os, enkele nummers gezamenlijk rond één microfoon op bluegrass-achtige wijze, waaronder de klassieker Man Of Constant Sorrow.

Zelden klonk Racoon zo geïnspireerd en overtuigend.

Setlist:
1. Teardrop
2. Run Out
3. Good And Ugly
4. Never Alone
5. Whatever Song
6. Blackbird
7. Laugh About It
8. Mrs. Angel
9. Brother
10. Clean Again
11. Happy Family
12. Hallelujah

(pauze)

13. Man Of Constant Sorrow
14. Lucky All My Life
15. Walk Away
16. Before You Leave
17. Lose Another Day
18. Rudest Behaviour (?)
19. Start A War
20. Love You More
21. My Town
22. Close Your Eyes

(toegift)
23. Bedroom Floor
24. Thinking Of You

Zeeland Leest (?)

Vanmiddag in de Goese bibliotheek in de rij voor een exemplaar van Twee vrouwen van Harry Mulisch, want ja, gratis is toch voor niks. Past ook wel mooi in deze tijden van financiële en economische perikelen: van staatswege wordt, ter leeringhe ende vermaeck, kosteloos lectuur verstrekt. Een boek over damesliefde weliswaar, maar wat geeft het.

Wel jammer van het wederom spuuglelijke omslag, met een tekst die ook nog eens doorloopt over de volgende vijf pagina's. De hele uitgave oogt, geheel in stijl, wat recessie-achtig. Bovendien kun je je afvragen waarom juist een 33 jaar oude roman nu opeens in ruim een miljoenvoud over het land moet worden verspreid.

Dit alles gebeurt in het kader van de campagne Nederland Leest 2008. De bedoeling is dat lezers met elkaar in gesprek gaan over het boek, bijvoorbeeld via de digitale leesclub van de PZC. Het zal niet direct storm lopen, maar wie weet wat het oplevert.

Hugo Kaagman

 
Een van de mooiste bijdragen aan de kunstroute in het Zuiderzeemuseum (zie vorige post) is wel die van Hugo Kaagman. Hij heeft een muren van de huizen in het museum volledig beschilderd met Delftsblauwe motieven.

Het lijkt in eerste instantie een zuiver nostalgisch tafereel, tot je eens goed kijkt en behalve de gevels, klederdrachten en tulpen ook allerlei eigentijdsere en minder pittoreske zaken aantreft, zoals elektriciteitsmasten, wulpse dames en stripfiguren.

Het doet deugd om tussen al die stereotiepe beelden uit de Oud- en Nieuwhollandse cultuur toch ook weer een Zuid-Bevelandse dracht aan te treffen.

 

Middelburg (ZM)-Enkhuizen (ZZM)

 
Was de afgelopen dagen aan het Markermeer en bezocht daar onder meer het Zuiderzeemuseum, dat onder leiding van Erik Schilp zeer de moeite waard is geworden (één dag volstaat eigenlijk niet voor een bezoek). De wetenschap dat Schilp met Valentijn Byvanck van het Zeeuws Museum het directeursduo van het nieuwe Nationaal Historisch Museum gaat vormen, doet je ook met wat andere ogen naar het museum in Enkhuizen kijken.

Wie er rondloopt begrijpt goed waarom Byvanck Schilp heeft gevraagd samen naar Arnhem te gaan. De geestverwantschap is onmiskenbaar (zelfs de huisstijlen van beide musea passen opvallend goed bij elkaar), vooral als het gaat om het steeds verbinden van het cultureel erfgoed met hedendaagse ontwikkelingen. Zag ook geslaagde technieken om bezoekers op even onderhoudende als leerzame wijze te informeren. Zoals een multimediale, interactieve presentatie over het werk van een conservator, die een huis uit het begin van de 20e eeuw moet inrichten.

Net als het Zeeuws Museum schakelt het Zuiderzeemuseum regelmatig kunstenaars in. In het kader van het zestigjarig bestaan is in het buitenmuseum nu zelfs een complete kunstroute uitgezet, met werk van onder anderen Atelier Van Lieshout, Studio Job en Michael Samuels.

Eén ding zat me toch niet helemaal lekker: die ondertitel Land of water. Een aardige meertalige woordspeling, leek het, maar de Franse vertaling (Pays d'eau) deed me toch weer zo'n puur modieuze Engelse kreet vermoeden. Waarom dan toch?

 
Werk van Studio Job.

 
Werk van Michael Samuels.

De/het heimwee van Erik Verdonck

Net geopend in het Zeeuws Museum: de tentoonstelling Heimwee van mode-ontwerper en -docent Erik Verdonck. Lantvanbelogte was er al en is, terecht, opgetogen. Een mooie tentoonstelling en wie Verdonck erover hoort praten, raakt alleen maar enthousiaster.

De expositie is wat toegankelijker dan die van Remy Jungerman, hoewel die ook de moeite waard is. Verdonck gaat zonder scrupules om met het Zeeuwse erfgoed, met vooral de streekdracht, en dat levert werk op dat even verrassend als verfrissend is.

Een bijzondere man trouwens. Na een bestaan als mode-ontwerper besloot hij het over een andere boeg te gooien en werd patatbakker. Zijn zaak was echter zo kunstig ontworpen, dat sommigen het niet eens herkenden als frietkot. Hij hield het enkele jaren vol. ,,Je doet wel mensenkennis op", stelde hij in Middelburg droog vast.

Langzaam maar zeker kom ik overigens ook tot de overtuiging dat het Zeeuws Museum voor de opvolging van Valentijn Byvanck eigenlijk niet zo heel ver hoeft te zoeken.

According to... Sense Forward

 
Sense Forward

Een aardige tegenstelling. De ene band, Sense Forward, deed afgelopen seizoen mee aan het Zeeuwse bandcoachingsproject Popaanzee, maar heeft inmiddels besloten zichzelf op te heffen. De andere band, According To You, heeft geïnspireerd door de Popaanzee-ervaringen van Sense Forward zich voor dit seizoen aangemeld en is inderdaad geselecteerd.

Vanavond speelden ze allebei in De Spot in Middelburg. Voor Sense Forward was het een afscheidsconcert (maar twee van de drie zien we binnenkort vast terug onder een andere naam); voor According To You is het het begin van een nieuwe fase, met Popaanzee en de presentatie van het eerste volledige album.

De jongens van Sense Forward vinden hun weg wel. En ATY is opnieuw een bewijs dat er voortdurend Zeeuws talent komt bovendrijven. Het zijn allemaal gasten van rond de achttien, gezegend met een flinke dosis energie en ambitie, die muzikaal al veel kunnen maar net het raffinement nog missen. Zeker met een geschikte coach kunnen ze nog ver komen. We gaan van ze horen.

 
According To You

Chabots Zicht op Zeeland

 
Wie de Charley Toorop-tentoonstelling in Boijmans bezoekt (vooral doen, zie mijn eerdere post) mag toch vooral niet vergeten even over te steken naar het Chabot Museum. Daar is sinds dinsdag de expositie Zicht op Zeeland te zien.

Centraal staan de acht maanden in 1933 die Henk Chabot in Vrouwenpolder doorbracht. In die Zeeuwse omgeving ontstond een ongekende 'explosie van creativiteit', met als resultaat tientallen schilderijen, tekeningen en beelden. Die grote innerlijke drang is ook voelbaar en zichtbaar in het expressionistische werk, dat bijna ruw is gemaakt - de verf wordt op alle denkbare manier aangebracht - maar toch virtuoos en overtuigend is.

Chabot beeldde ook regelmatig de Zeeuwse bevolking af. Het lijken karikaturen, met hun vervormde gestalten en handen als kolenschoppen. ,,Dat hij niet het dorp is uitgejaagd en met stront is overgoten, vind ik een wonder", zegt Carel Blotkamp, een van de samenstellers van de expositie, in een korte film die in de kelder van het pand is te bekijken. Toch was het werk zeker niet karikaturaal bedoeld.

 
Vrouwenpolderse boerin
(1933).

Het Chabot Museum is gevestigd in een witte villa uit 1938, de tijd van het Nieuwe Bouwen, net zoals het nabijgelegen Huis Sonneveld. Een prachtig pand. Zo mooi, dat het helaas soms wel de aandacht van de tentoonstelling afleidt.

 
Boer (1934), met uitzicht (2008).

Monumentale kunst in De Vleeshal

 
Afgelopen weekeinde geopend: Fernando Sánchez Castillo in De Vleeshal. De eerste expositie onder leiding van Benedetti en dus, hoe dan ook, een eerste statement. Hij lijkt nog meer de nadruk te leggen op de relatie tussen de kunst en de directe omgeving: de Vleeshal zelf, het centrum van Middelburg.

Tegelijkertijd is het ook geen opgelegd verband. Het werk van Sánchez Castillo gaat over oude en nieuwe monumenten, over mediabeelden die historische gebeurtenissen vastleggen en daarmee op zichzelf monumenten worden, zoals de man die triomfantelijk op het omvergehaalde beeld van Saddam Hussein staat. Het is, bij nadere beschouwing, één groot Droste-effect in De Vleeshal: een monument in een monument in een monument (en misschien nóg wel een niveau).

De expositie is niet eenvoudig te doorgronden. Wat treft is vooral het gebruik van brons. De autobanden, de stenen, de takken - het gereedschap van betogers - blijkt, hoe levensecht ook, door Sánchez Castillo van brons te zijn gemaakt. Daarmee zijn ze op hun beurt ook weer monumentaal geworden.

Wat Benedetti in De Kabinetten van De Vleeshal doet, lijkt misschien gemakzuchtig, maar is toch heel waardevol. Hij heeft de omvangrijke collectie, die is ondergebracht bij het Muhka in Antwerpen, geïnventariseerd en daaruit een eerste selectie gemaakt, met werken van onder anderen Marinus Boezem, Willem Buijs, Terry Fox, Douglas Gordon, William Verstraeten en Ian Wallace. Vanaf volgende maand volgt een tweede greep.

De nieuwe Vleeshal-directeur legt op die manier zijn eigen verbanden, markeert zijn positie ten opzichte van het Middelburgse verleden en geeft bovendien inzicht in het erfgoed en de rijke historie van De Vleeshal.

 
 

Talkshow in De Drvkkery

 
Een lovenswaardig initiatief van De Drvkkery in Middelburg: elke eerste zondag van de maand, tijdens de Kunst- en Cultuurroute, een talkshow over kunst en cultuur in Zeeland. Vandaag was de eerste editie, gepresenteerd door Rebecca van Wittene.

Lorenzo Benedetti vertelde over zijn eerste ervaringen in De Vleeshal en over de exposities die er gisteren zijn geopend, Willem Smit (Zeeuwse Muziekschool) en Kathrin Ginsberg (CBK Zeeland) deden een boekje over hun wens tot bundeling van hun onderkomens en Neels Smeekens gaf op verzoek een soort cursus Hiphop voor beginners.

Vooral het laatste was aardig, al vroeg ik me naderhand wel af hoe hij het zelf heeft ervaren. Ik bedoel: de een (Benedetti) wordt met kennis van zaken tegemoet getreden, terwijl bij de ander (Smeekens) - die niet minder serieus met z'n vak bezig is - wordt gedaan alsof hij van een andere planeet komt. Je vraagt toch ook niet aan een kunstenaar: 'Wat is dat nou, olieverf?'

Afijn, het is maar een kanttekening. Voor kunst en cultuur kan, zeker in Zeeland, niet aandacht genoeg zijn. En dit is een welkome bijdrage daaraan.

 
Neels Smeekens

 
Vlnr: Rebecca van Wittene, Kathrin Ginsberg, Willem Smit en Lorenzo Benedetti

Pickering Player

Vandaag de Pickering Player bekeken, de digitale toevoeging aan het nieuwe Bløf-album Oktober (zie ook Bløf op weg naar Oktober). Het is een mooi, waardevol extraatje, want het heeft veel te bieden en wordt bovendien steeds aangevuld.

Je 'wandelt' - zoals was beloofd - rond in het Pickering House bij Dublin, waar het album is opgenomen. Daar zijn diverse kamers te betreden en her en der zijn elementen aan te klikken, die weer leiden naar teksten, filmpjes en geluidsopnames (waaronder diverse demo's). De bandleden vertellen bijvoorbeeld over het opnameproces en hun instrumenten.

Goed dat ook de crew aan bod komt, zoals Eus van Veggel over de gitaren van Paskal Jakobsen. Of geluidstovenaar Marty Brugmans, die opgetogen is over de wijze van opname ('live', zonder overdubs). Niet eerder was de sfeer en bezieling zo goed hoorbaar, zegt hij. ,,Dat heeft me absoluut aan het denken gezet en ook wel verrast."

Paskal houdt onder meer een mooi verhaal over het belang van de rust in de muziek. ,,De stilte is de vijfde muzikant." En drummer Norman Bonink vertelt over de zelf opgelegde uitdaging om alleen met brushes in plaats van stokken te werken. ,,Met brushes kun je letterlijk dingen aan elkaar vegen."

De opnames van de dertien Oktober-nummers zijn ook te bekijken, vastgelegd met acht camera's. De kijker is zelf de regisseur en kan voortdurend van camerastandpunt wisselen. De enorme concentratie van de band is zicht- en voelbaar. Mooi is ook te zien hoe vooral Bas Kennis kunstgrepen moet uithalen om alles toch in één keer te kunnen spelen.


Hoe je ook over de muziek van Bløf en dit album denkt, met de Pickering Player levert de band opnieuw iets bijzonders af.

Muziekfestival Goes

 
Na vijf jaar in ere hersteld: het Muziekfestival Goes. Mooi initiatief vandaag van de Culturele Raad Goes. Concerten van koren en ensembles op drie plaatsen in het centrum: de beide Maria Magdalenakerken en het stadhuis. Zag zelf onder meer No Frontiers in de Grote Kerk (foto boven), met onder anderen celliste Marlon Dek als gastmuzikante, en het Artvark Saxophone Quartet - bepaald geen misselijke naam - in de trouwzaal van het stadhuis (beneden), als een mooi huwelijk tussen muziek en cultureel erfgoed.